1. Bối cảnh lịch sử:
Đường 20 được khởi công xây dựng ngày 21/1/1966, thông xe ngày 31/5/1966. Đây là con đường huyết mạch phá thế độc đạo, nối đông Trường Sơn với tây Trường Sơn, xuất phát từ phà Xuân Sơn đến ngã ba Lùm Bùm, dài 125km. Trong những năm giặc Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại miền Bắc, chúng đã tập trung đánh phá cực kỳ khốc liệt các trọng điểm A-T-P (cua chữ A, ngầm Ta lê, đèo Pulanhic) Trạ Ang Km12, Km16,5… biến nơi đây thành tọa độ lửa, nhằm ngăn chặn sự chi viện của hậu phương với tiền tuyến.
Trong bản tóm tắt báo cáo thành tích của 8 TNXP nêu: Đường 20-Quyết Thắng nối từ Đông Trường Sơn sang Tây Trường Sơn, xuất phát từ Xuân Sơn, xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình đến ngã ba Lùm Bùm, thuộc nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, dài 125km. Đây là tuyến đường chiến lược chi viện đắc lực cho chiến trường miền Nam. Đường có rất nhiều trọng điểm, báo chí Mỹ thường gọi là tọa độ chết. Km 16+200 là một trong những trọng điểm khốc liệt nhất. Tháng 6-1972 tập thể 8 TNXP được điều về chốt giữ, gồm: Đỗ Thị Loan sinh năm 1952; Nguyễn Văn Huệ, sinh năm 1951; Nguyễn Hữu Phương, sinh năm 1954; Trần Thị Tơ, sinh năm 1954; Hoàng Văn Vụ, sinh năm 1953; Nguyễn Mậu Kỷ, sinh năm 1947; Lê Thị Lương, sinh năm 1953; Lê Thị Mai, sinh năm 1951. Tất cả đều quê ở huyện Hoằng Hoá, tỉnh Thanh Hóa; đều nhập ngũ vào lực lượng TNXP cùng một ngày 5-4-1971. Dù trong điều kiện khắc nghiệt của chiến tranh, sinh hoạt thiếu thốn mọi bề, lại phải chịu bom đạn đánh phá ác liệt của quân thù (bình quân mỗi người phải chịu đựng hơn 600 quả bom cỡ lớn và hàng vạn tấn bom các loại do máy bay Mỹ bắn phá) nhưng với tinh thần “quyết tử cho con đường bất tử”, “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả vì miền Nam ruột thịt” 8 TNXP đã cùng với tập thể Đại đội 217 dũng cảm, kiên cường ngày đêm bám trụ, bảo vệ an toàn tuyến đường, không chịu khuất phục trước bom đạn của kẻ thù. Với phương tiện thô sơ, ý chí kiên cường, các TNXP luôn bám mặt đường phá bom nổ chậm, san lấp hố bom, khôi phục đường, cầu… bảo đảm mạch máu giao thông trong mọi tình huống. Từ tháng 6 đến tháng 11-1972 tập thể 8 TNXP đã bảo đảm an toàn tuyến đường cho lực lượng vận tải vận chuyển ra chiến trường vượt chỉ tiêu, đạt 141,3% góp phần to lớn vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước
2. Thời khắc hy sinh:
Ngày 14-11-1972 trong khi đang thực hiện nhiệm vụ san lấp hố bom, chuẩn bị thông xe thì máy bay Mỹ ập đến đánh phá. Còi báo động vang lên, 8 TNXP chạy vào ẩn nấp ở một hang đá lớn. Đây là nơi họ thường trú ẩn mỗi khi máy bay địch đánh phá. Hôm đó, máy bay B52 rải thảm xuống trọng điểm 16+200 ba đợt liên tục với 180 quả bom. Không gian rung chuyển, đất đá tung lên mù mịt, những vách núi dựng đứng lắc lư… Và bất ngờ, chúng quay lại bắn thêm tên lửa làm một khối đá khổng lồ nặng khoảng 100 tấn lăn xuống lấp kín miệng cửa hang mà 8 TNXP đang trú ẩn. Tiếng kêu cứu từ trong hang vẫn vọng ra, mà cửa hang thì bị lấp kín! Mặc dù toàn đơn vị đã tìm mọi biện pháp để cứu đồng đội, nhưng do hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt, khối đá lấp hang lại quá lớn, mà nhiệm vụ phải thông tuyến cho đoàn xe 150 chiếc chở hàng đi qua trọng điểm lại rất cấp bách, nên không thể có cách nào cứu được… Tất cả mọi cố gắng đã trở nên vô vọng. Suốt một tuần liền đồng đội đau đớn chứng kiến 8 TNXP đuối sức dần từng ngày, rồi hy sinh. Sự hy sinh dũng cảm của họ đã gây chấn động toàn mặt trận, tăng thêm sức mạnh cho cán bộ, chiến sĩ trên toàn tuyến đường. Biến đau thương thành hành động cách mạng, các thế hệ TNXP đã tiếp tục giữ vững tuyến đường cho đến ngày chiến thắng. Hành động hy sinh anh dũng của 8 liệt sĩ TNXP thực sự là tấm gương tiêu biểu về chủ nghĩa anh hùng cách mạng, xứng đáng được nêu gương để các thế hệ noi theo học tập.
3. Sự tích và những điều kỳ lạ: có rất nhiều điều kỳ lạ, và đây là những điều kỳ lạ
 |
| Cây chuối cao khoảng 8m |
 |
| Chuối 8 nải mọc bên cạnh Hang Tám Cô |
 |
| Cây mối tình Trường Sơn |
4. Những công nhận của Nhà nước:
Ngày 19/5/2009 Bộ CHQS tỉnh nhận được tin Chủ tịch nước đã ký quyết định truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân cho 8 liệt sĩ thanh niên xung phong (TNXP) thuộc đại đội 217, Đội TNXP 25, Ban xây dựng 67, Đoàn 559, hy sinh ngày 14-11-1972, tại Km 16+200, Đường 20 Quyết Thắng, thuộc xã Tân Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Đây là tin vui và cũng là sự kiện có ý nghĩa nhất trong đợt kỷ niệm 50 năm ngày truyền thống Bộ đội Trường Sơn của tỉnh. Quyết định của Chủ tịch nước đáp ứng lòng mong mỏi từ nhiều năm nay của quân và dân tỉnh Quảng Bình.
Bài viết được tổng hợp từ nhiều nguồn.
